Müzik endüstrisi teknolojinin hayatımıza entegre olmasıyla boyut atladı. Eskiden bir şarkıya sahip olmak için çetrefilli yollardan geçmeniz gerekirdi. Öncelikle keşfedilmeliydiniz ki bu çok nadir gerçekleşen bir olaydı. Talihliyseniz sizi fark eden bir yapımcı tüm süreci yönetirdi ve şarkınız üzerinde yapılan hiçbir değişiklik hakkında yeterince fikriniz olmazdı, sizin göreviniz belliydi. Ancak günümüzde iyi bir müzisyenseniz kimseye ihtiyacınız kalmadı. Eserinizi bir günde, evinizde, müzik platformlarında paylaşılabilir hale getirebiliyorsunuz. İhtiyacınız olanlar öğrenme isteği, internet erişimi ve biraz bütçe.

Keşfedilmek hala şans gerektiriyor ancak eserlerinizi paylaşmak için o kadar çok platform var ki (YouTube, Spotify, SoundCloud...) artık bir yapımcıya bile ihtiyacınız kalmadı. Hal böyle olunca tüm müzisyenler birer ev stüdyosu kurup kendi çalışmalarını nasıl ortaya çıkarabileceklerini öğreniyor. Yapılacaklar listesi ise emek istiyor ve biraz karışık. Bu karmaşayı biraz daha azaltmak adına aranje ve prodüksiyon kavramlarını açıklamaya çalıştık.

Aranje Nedir?

Aranje şarkının kompozisyon bakımından düzenlenmesidir. Bestekar şarkısını bestelediğinde aranjör bu besteyi düzenler; bir hikayenin giriş, gelişme ve sonucu nasıl ayrılırsa, şarkının bölümlerini (giriş, kıta, köprü, nakarat vb.) benzer bir biçimde ayırır ve sıralar.

Bunun yanında şarkının hangi enstrümanlarla seslendirileceğini, bu enstrümanların nasıl çalınacağını, notaları, oktavları, perdeleri belirler. Aranje, şarkının orijinalinin bozulmadan yeniden bestelenmesi olarak da görülebilir.

Bir aranjenin fiyatı çok değişkendir. Bütçenize göre şekillendirilir. VSD ile sanal enstrüman kaydı yapmakta sakınca görmüyorsanız maliyet oldukça düşüktür. Notaları bilgisayar üzerinden yazmak zamandan kazandırır ve kaliteli bir iş de ortaya çıkarır. Ancak VSD mix ve mastering yapılacağında bazı pürüzlere sebep olabilir, notalar sistem üzerinde önceden şekillendirilmiş olduğu için şarkı efektlendirilirken uyumu yakalamak zorlaşır. İyi bir aranjör elbette bunun üstesinden gelecektir. Bu sebeple sanal enstrüman kaydında bütçedeki tek etken aranjörünüzün talep ettiği fiyattır.

Ancak şarkının bir ruhu olsun istiyorsanız gerçek enstrümanlar ve müzisyenlerden vazgeçemezsiniz. Bu şarkının dinleyiciye geçireceği hissi büyük ölçüde etkiler. Müzisyenler bulunur, aranjör yaptığı düzenlemeleri ve müzisyenden beklentisini anlatır, canlı kayıt alınır. İnsan doğası gereği hatalar yaşanabilir. Bu durumda bir kaydı tek seferde almak mümkün olmayabilir. Bu tür kayıtlarda müzisyenlere ve aranjöre yapacağınız ödemenin yanında stüdyoya da saat başı bir ödemede bulunursunuz. Bazı enstrümanlar vardır ki onların kaydı için büyük stüdyolar ve daha gelişmiş sistemler gerekir. Böyle durumlarda bütçeniz yeterli gelmezse aranjörünüzle konuşup sadece bu enstrümanları sanal ortamda yazabilirsiniz.

Prodüksiyon Nedir?

Prodüksiyon bir aşama değildir, sanatçının keşfedilmesinden, albüm ya da single’ın piyasaya sürülmesine kadarki sürecin tamamını kapsar. Sanatçı ve şarkının endüstride yer edinmesi ve başarı göstermesi büyük ölçüde iyi prodüksiyonun sonucudur. Bir prodüktör ile çalışıyorsanız aranje ve reklam sürecinde de beraber olacaksınızdır. Prodüktörün hem pazarı, hem sanatçısını iyi bilmesi ve buna uygun bir vizyon yaratması gerekir. Aranje edilen şarkının mix ve mastering gibi rötuşları prodüksiyonun can damarıdır. Bunlar şarkıyı piyasaya sürülebilir hale getirir. Bu işleri yapan insanların müzik kulakları çok iyi olmalıdır. Biraz da mix ve masteringden bahsedelim.

Mix Nedir?

Mix, alınan enstrüman ve vokal kayıtlarının bir araya getirilmesi ve düzenlenmesidir. Tüm kayıtlar optimize edilip benzer volümlere çekilir, ses dengeleri sağlanır. Benzer efektler kullanılarak harmoni sağlanır. Uyum oturana kadar düzenlemeler devam eder. Bu işlemler bazen bir gün bazen aylar sürer. Şarkının müzikal tadı ortaya çıkar ve eksiklikler hissedilirse tekrar kayda gidilebilir, enstrümanlar eklenebilir, aranjeye yollanabilir. İstenilen duyum sağlandıysa ve şarkının eksiksiz olduğunu düşünüyorsanız son adım olan masteringe yollarsınız.

Mastering nedir?

Mix ve mastering farklı işlemlerdir, aranje, mix ve mastering tek bir ses mühendisi tarafından da yapılabilir ancak esasen hepsi farklı uzmanlıklardır. Mastering şarkının son rötuşudur. Özellikle şarkıyı faklı ortam ve cihazlarda aynı kalitede duyulacak şekilde düzenleme işlemidir. Yani kafede otururken duyduğunuz şarkının laptop, radyo ve kulaklıkta da aynı ses özelliklerine sahip ve duyulabilir olması mastering eseridir.

Kaynaklar:

https://blog.muzikekipman.com/mix-mastering-nedir-2/

https://youtu.be/oB6ISvsNhKM

https://youtu.be/cnNv-DmZiV8