Ortaya çıkan yeni teknolojileri anlamayı, yorumlamayı ve incelemeyi kolaylaştıran bir grafik

Yazar: İrem Öztekin - Sabancı Üniversitesi

Hayat akıp giderken bizler bazen etrafımızda neler olup bittiğinin farkına varamıyoruz. Zaman hızla akıyor ve dünya değişiyor. Özellikle son yıllarda hızla değişen dünyamızda, teknoloji önemli bir yer tutuyor. Yaşadığımız bu dönemde şirketler açısından da alınan kararlarda, teknoloji konuları oldukça önemli hale gelmiş durumda.

Peki ama hem insanlar hem de şirketler için ortaya çıkan teknolojileri takip etmek, daha iyi anlamak ve kolay bir şekilde yorumlamak mümkün olabilir mi?

İşte bu noktada, Gartner Hype Döngüsü iyi bir yöntem olarak kullanılabilir. Gartner Hype Döngüsü, İngilizcesiyle Gartner Hype Cycle, yeni teknolojilerin ve uygulamaların, gerçek iş problemlerini çözme becerilerini, ömürlerini, gerçekliklerini ve yeni fırsatlardan yararlanma potansiyellerini gösteren grafiksel bir gösterimdir. Bu gösterim, geleceği öngörmenin ve ona yönelik hazırlıklarda bulunmanın önem kazandığı dünyamızda, sahip olunan teknolojiler hakkında farklı bir bakış açısı kazandırıyor. Henüz bilimsel bir dayanağı olmasa bile, Gartner Hype Döngüsü ortaya çıkan bu farklı teknolojileri yorumlamak açısından kolaylık sağlayabilir.

Gartner Nedir?

Gartner, Gideon Gartner tarafından kurulmuş olan denetim ve danışmanlık şirketinin adıdır. Şirkete adını veren Gideon Gartner, İsrail asıllı bir girişimcidir. Amerika'da büyümüş ve Massachusetts Institute of Technology (MIT)’ de eğitimini tamamlamıştır.

Gideon Gartner, bilgi teknolojileri ve yatırım danışmanlığı üzerine 3 şirket kurmuştur. İçlerinden 1979 yılında Amerika’da kurduğu Gartner Grup şirketi, yeni nesil teknolojiler ve bilgi teknolojileri gibi konular üzerinde araştırmalarda, lider konumuna gelmiş şirketidir.

85 farklı ülkede faaliyet gösteren Gartner şirketi, özellikle üst düzey yöneticilere, kritik ve gelecekte ihtiyaç duyabilecekleri teknolojiler hakkında bilgiler sağlamaktadır. Teknoloji ürünleri süreçleri ve kararları ile ilgili danışılan ve iyi bilinen bir kurumdur.

Gartner Hype Döngüsü Neden Kullanılır?

Gartner Hype Döngüsü öncelikle daha kolay analiz yapabilmek amacıyla kullanılmaktadır. Bu konuda “performans S eğrisi” adında bir model daha vardır. Ancak bu model bir teknolojinin yaşam döngüsünün ilk aşamaları ve nasıl gelişebileceği hakkında Gartner Hype Döngüsü kadar iyi bilgi vermemektedir.

Şirketler için önemli yer tutan karar analizleri de, belirsiz olaylar arasından seçim yapabilmek açısından önemli yer tutmaktadır. Şirketler bu metodolojiyi özellikle risk taşıyan teknolojilerin vaatleri ve geleceği hakkında bilgilenmek adına sıkça kullanmaktadır. Örneğin; yeni bir teknoloji ortaya çıkmışsa ve ticari olarak uygulanabilirliği hakkında henüz cevabı bulunamamış sorular varsa, bunlara yanıt aramak amacıyla Gartner Hype Döngüsü faydalı bir araç olabilir. Bu sayede de bu yeni teknoloji ile ilgili alınacak olan yatırım kararlarının riski azaltılabilir.

Sadece şirketler değil, Gartner Hype Döngüsü teknoloji planlamacıları tarafından da sıkça tercih edilmekte. Özellikle teknolojinin evrimi konusundaki görüşlerini, Gartner Hype Döngüsü teknoloji analizi grafikleri ile kıyaslayarak daha verimli sonuçlara ulaşabilirler.

Gartner Hype Döngüsü İncelemesi

Model genel olarak 2 eksenli bir grafik üzerinde gösterilir. Yatay eksen zamanı, dikey eksen ise beklentileri göstermektedir. Her bir hype döngüsü, bir teknolojinin yaşam sürecinin 5 temel aşamasına odaklanır. Bu aşamalar sırasıyla şu şekildedir:

1. Innovation of Trigger (Teknolojik Tetikleme)

İlk kısım yani “Innovation of Trigger”, yeni bir teknolojinin ortaya çıktığı zamanı gösterir. Özellikle medyanın yaklaşımı, yapılan tanıtımlar teknoloji ile ilgili insanları etkilemeye başlar. Teknolojinin geleceğinin tanıtımı yapılmıştır ancak henüz daha ticari olarak yaygınlaşmamıştır. Herkes zaman içerisinde bu teknoloji hakkında daha fazla bilgi edinir. Günler geçtikçe de bu yeni teknolojiye olan ilgi artar. Toplum tarafından nasıl bir fayda sağlayacağına yönelik bir beklenti oluşur.

2. Peak of Inflated Expectations (Beklentilerin Tepe Noktası)

Teknolojinin beklentiye ulaşıldığı nokta grafikte “Peak of Inflated Expectations” olarak gösterilen zirve noktasıdır.

3. Trough of Disillusionment (Hayal Kırıklığı Oyuğu)

Daha sonra ise eğer bazı teknolojiler beklentileri karşılamazsa grafik aşağı doğru bir düşüşe geçer (Trough of Disillusionment). Ancak ayakta kalan şirketler çalışmalarına devam eder.

4. Slope of Enlightenment (Aydınlanma Eğimi)

Bazı teknolojiler bu düşüşle beraber ortadan kalkarken, birçoğu tekrar yükselişe geçer. Grafikte “Slope of Enlightenment” olarak gösterilen bu kısımda insanlar, bu teknoloji hakkında daha iyi uygulamalar olabileceğine inanırlar. Ortaya çıkan teknolojinin gerçek hayatta nasıl fayda sağlayabileceğine dair daha fazla örnek fikir ortaya çıkar. Bu amaç doğrultusunda da insanlar bu teknoloji ile ilgili yeni uygulamaları hayata geçirmeye başlarlar.

5. Plateau of Productivity (Verimlilik Platosu)

“Plateau of Productivity” dediğimiz kısımda da testler tamamlanmış, yeni sonuçlar elde edilmiştir. Bu kısım artık teknolojinin ürün haline dönüştüğü kısımdır. Teknolojiyi üreten firma için yatırım olarak, kullanan müşteriler için de fayda sağlama süreci başlamıştır.

Gartner Hype Döngüsü Örnekleri ve 2020 Yılı Trendleri

Son yıllardaki Gartner Hype Döngülerine baktığımızda şu an hayatımızda yer edinmiş birçok teknolojiyi görebiliriz. Aynı zamanda grafikleri arka arkaya incelersek teknoloji dünyasının gelişimine daha yakından şahit olabiliriz.

Örneğin; ilk olarak 2018 yılının trendlerine bakacak olursak, artırılmış gerçeklik teknolojisinin trendlerden biri olduğu gözlemlenebilir. Onunla birlikte otonom sistemler, akıllı robotlar ve yapay zeka teknolojilerinin de yükselişe geçtiği söylenebilir.

Daha sonra, 2019 yılına baktığımızda da zirve noktasında gösterilmiş olan 5G teknolojisinin güncel olarak 2020 yılında da adından sıkça söz ettirdiği söylenebilir. 2019 yılında ise genel olarak algılama ve hareketlilik, iletişim, dijital ortamlar, gelişmiş yapay zeka ve analiz konuları önem kazanmış gözükmekte.

Gartner’ın 2020 trendlerinde ise özellikle insan odaklı teknolojilerin artacağı düşünülmekte.

Firmanın başkan yardımcılarından David Cearly’e göre şirketler bir teknoloji yığını oluşturmak ve bunu araştırmak yerine, insan odaklı yaklaşımı benimsemelidir. Dolayısıyla 2020 trendlerinde yer alan teknolojiler, ağırlıklı olarak insanların yaşantısına odaklanan ve insan zekasını temel alan teknolojilerdir.

Aynı zamanda insanlara akıllı alanlar oluşturmaya yönelik olan teknolojiler de önem kazanmaktadır. Bu alanlara örnek olarak bir önceki yazımızda bahsettiğimiz akıllı evler verilebilir. Ayrıca akıllı evlerde de sıkça kullanılan otomasyona yönelik teknolojilerin 2020 içerisinde de yaygın olacağı öngörülmektedir.

Bir başka örnek vermek gerekirse de yapay zeka ve makine öğrenmesi teknolojilerinin insanların yerine karar vermesinin bu yıl içinde artacağı düşünülmekte. Bu teknolojilerin beraberinde getirdiği güvenlik konuları ise onlarla beraber önem kazanmakta. Dolayısıyla 2020 eğilimlerinde etik, bütünlük, hesap verebilirlik, tutarlılık ve yeterlilik gibi konuların da, üzerinde daha çok çalışılacak konular arasına gireceği tahmin edilmekte.

Gartner Hype metodolojisi 1995 yılında ilk kez tanıtıldıktan sonra inovasyonların gelişimini göstermekte sıkça başvurulan bir araç haline gelmiştir. Sadece teknolojiler konusunda değil, aynı zamanda içerik pazarlaması, dijital pazarlama, yönetim bilimleri, gelir ve yatırım işlemleri gibi alanlarda da kullanabiliyor. Son olarak, bölgesel hazırlanan Gartner Hype Döngüleri farklılık göstermekte. Bunun nedeni ise bölgeden bölgeye teknolojilere olan yatkınlığın değişebilmesi. Fakat yine de durum ne olursa olsun, genel anlamıyla trendlerin olgunlaşma sürecini tahmin etmede ve kurumların karar vermesinde yardımcı olan önemli bir gösterim metodu olarak tercih edilen araçlardan biridir.

Kaynaklar:

https://www.gartner.com/en/research/methodologies/gartner-hype-cycle# (21.04.20)

https://www.gartner.com/en/documents/3887767/understanding-gartner-s-hype-cycles (21.04.20)

https://www.gartner.com/smarterwithgartner/gartner-top-10-strategic-technology-trends-for-2020 (21.04.20)

https://www.gartner.com/smarterwithgartner/5-trends-appear-on-the-gartner-hype-cycle-for-emerging-technologies-2019/ (21.04.20)

https://kurumsalbtstratejisi.wordpress.com/2014/04/11/gartner-analizleri-nedir-faydasi-nedir-nasil-okunur/ (21.04.20)

https://www.huffpost.com/author/gideon-gartner (21.04.20)

https://computerhistory.org/profile/gideon-gartner/ (21.04.20)

https://www.sciencedirect.com/topics/earth-and-planetary-sciences/decision-analysis (21.04.20)

https://www.bus.umich.edu/KresgePublic/Journals/Gartner/research/115200/115274/115274.html (21.04.20)