Film değerlendirme sitelerinin öne çıkan özellikleri nelerdir? Aradığımız bilgiyi en iyi hangisinde bulabiliriz diye inceledik.

Yazar: Yasemin Berkkan - Koç Üniversitesi

IMDb, Rotten Tomatoes, Metacritic… Bir filmi veya diziyi izlemeden önce kimimiz için bu sitelerdeki puanlar çok önemli bir kıstas belki de. Bazılarının ismi çok tanıdık, bazılarının ise kulağa çok yabancı; bir tanesinde bir filmin aldığı puan yüksekken, diğerinde film hayli eleştirilmiş… Film değerlendirme sitelerini birbirinden ayıran özellikleri neler? Puanlara ve yorumlara bakarken neler göz önünde bulundurulmalı? Bu siteleri, özelliklerini kıyaslayarak araştırdık.

IMDb

Film değerlendirme siteleri arasında belki de en popüleri olan IMDb, 30 yıldır bize film, dizi, video oyunları gibi içerikler hakkında çeşitli bilgiler sağlıyor. Açılımı Internet Movie Database (İnternet Film Veri tabanı) olan site, birkaç film tutkunu tarafından tamamen hobi olarak kurulsa da 1998 yılından beri Amazon.com’un bir alt kuruluşu olarak geçiyor.

IMDb’de bir filmin sayfasına girildiğinde kullanıcıyı ilk olarak filmin fragmanı, IMDb puanı, uzunluğu ve yapım yılı gibi temel bilgiler karşılıyor fakat kullanıcılar daha sonra site aracılığıyla filmin oyuncu kadrosundan kamera arkasında çalışan ekibe kadar yapımda rol almış kişilere, bu kişiler hakkında detaylı bilgi ve fotoğraflara, film hakkında eğlenceli bilgilere ve çok daha fazlasına ulaşabiliyorlar. Son yapılan değişikliklerle birlikte sayfada ayrıca yine benzer bir değerlendirme sitesi olan Metacritic.com puanını da görmek mümkün.

IMDB’yi benzeri sitelerden ayıran en büyük özelliği, skorlarının tamamen kullanıcılar tarafından oluşturulması: Herhangi bir kullanıcı ücretsiz bir şekilde üyeliğini oluşturarak bir filmi puanlayıp film hakkında yorum yazabiliyor. Böylelikle skor, profesyonel kritiklerin görüşlerini değil sadece “sıradan” bir izleyicinin filmi nasıl bulduğunu yansıtıyor. Ayrıca skorun hemen altındaki puanlama sayısına tıklanarak filmi 1’den 10’a kadar kaç kişi, nasıl oylamış ve oy veren demografiği nasıl gibi daha detaylı bilgilere de ulaşılabiliyor.

Site, aynı zamanda sayfanın aşağılarına doğru inildiğinde bu filme benzer film önerileri ve öneriler hakkında kısa bilgiler de içeriyor. Önerileri hızlı bir şekilde “Watchlist” kısmına ekleyerek daha sonradan hepsini bir arada görmek de siteyi diğerlerinden ayıran noktalardan. Bu sebeple de çoğu filmsever için izlenen bir film veya diziye benzer bir içerik arandığında ilk tercih IMDb oluyor.

IMDb’nin çoğu film değerlendirme sayfası gibi çektiği bir sıkıntı ise insanların genellikle “orta halli” buldukları filmleri değerlendirmemeleri: Genelde sadece çok sevdiğimiz veya hiç sevmediğimiz filmler hakkında oylama ve yorum yapmaya daha yatkın oluyoruz. Bu sebeple de film hakkında karar vermeden önce hem iyi hem kötü yorumları kendi süzgecimizden geçirip bir karar vermekte yarar var.

Rotten Tomatoes

İlhamlarını, izledikleri Leolo adlı filmdeki bir sahneden alan üç üniversite öğrencisi tarafından kurulan Rotten Tomatoes yani “Çürük Domatesler” isimli bu site, seyircilerin kötü bir performans üzerine sahneye çürük domates fırlatmaları geleneğini, günümüzde artık yaşanmasa da isminde 22 yıldır yaşatmaya devam ediyor.

IMDB’ye benzer bir şekilde, bir filmin ana sayfasına girildiğinde Rotten Tomatoes’da da filmin fragmanı, kısa bir özeti ve iki adet skor çıkıyor karşımıza: Bunlardan biri Tomatometer diğeri ise İzleyici Skoru. Tomatometer, profesyonel film kritiklerinin filme verdiği skoru gösterirken, izleyici skoru ise tüm izleyicilerin toplam ortalama reytingini gösteriyor. Sitede aynı zamanda profesyonel kritiklerin yorumlarını okumak, verdikleri skorları görmek ve film hakkında yazdıkları makalelere ulaşmak da mümkün. Bu da özellikle film hakkında daha profesyonel bir bakış açısı görmek isteyen izleyicilerin Rotten Tomatoes’u tercih etmesini sağlıyor. Kullanıcılar dilerse skorların üzerine tıklayarak Top Critics yani “en iyi kritikler” kısmını seçip en seçkin kritiklerin yorumlarına da göz atabilir. Profesyonel yorumlar söz konusu olduğunda Rotten Tomatoes’dan daha iyisini bulmak neredeyse imkansız.

Film, eğer kritiklerin en az yüzde 60’ı tarafından beğenildiyse “taze” unvanı alıyor ve Tomatometer skorunun yanında kırmızı bir domates işareti beliriyor fakat eğer yüzde 60’ın altında kalırsa “çürük” unvanı alarak skorun yanında çürük domatesi simgeleyen yeşil bir leke beliriyor. Kritikler tarafından özellikle çok kaliteli olarak belirtilen ve en az yüzde 75 oranında iyi yorum alan filmler ise Certified Fresh yani “tescilli taze” unvanı alarak özel bir rozet kazanıyorlar.

İzleyici skorları için ise taze/çürük domates simgesinin yerini, beğenilere göre değişen dolu ya da boş bir patlamış mısır kovası alıyor. Kritiklerin yorumları iyi veya kötü diye değerlendirilirken genel izleyici skoru, 5 üzerinden verilen yıldız sayısıyla belirleniyor. Dolu patlamış kovası, filmin en az yüzde 60 oranında 3,5 üzerinde yıldız aldığını anlatırken boş veya yıkılmış patlamış mısır kovası, filmin bu barajı geçemediğini gösteriyor.

Sitenin yetersiz kaldığı en büyük noktalardan biri ise Tomatometer diye bahsettiğimiz profesyonel kritik değerlendirmelerini, verdikleri puanları baz alarak değil, iyi veya kötü yorumlar olarak yansıtması. Örneğin bir kritiğin filme yüzde 70 başarı oranı vermesiyle, yüzde 80 vermesi arasında Tomatometer’a yansıyan çok büyük bir değişiklik olmuyor, iki değerlendirme de “iyi” statüsünde kayda geçiyor. Bu sebeple de kritiklerin verdiği puanların ortalamasıyla sitede görünen ortalama arasında farklılıklar olabiliyor.

Metacritic

Rotten Tomatoes’dan birkaç yıl sonra kurulan ve video oyunu, kitaplar, şarkılar gibi farklı medyaları da dahil ederek daha geniş bir içerik ağı oluşturmayı hedefleyen Metacritic ise yaklaşık 20 yıldır özellikle video oyunu değerlendirmeleri ile adından bahsettiriyor. Wall Street Journal’a göre Metacritic skorları, bazı video oyunu yapımcılarının satış tahminini oluşturmasında bile etkili rol oynuyor.

Bir filmin Metacritic sayfasına girildiğinde yine fragman, filmin kısa bir özeti, oyuncu kadrosu ve iki adet skor bilgisi mevcut: Bunlardan biri Metascore diğeri ise Kullanıcı Skoru. Rotten Tomatoes’a benzer bir şekilde Metascore’da kritiklerin değerlendirmeleri göz önünde bulundurulurken kullanıcı skoru genel bir değerlendirme yansıtıyor; ancak site, film ve dizi değerlendirmeleri açısından görece daha az popüler olduğu için bu skorların hesaplanmasında daha az sayıda kullanıcı ve kritiğin yorumu bulunuyor.

Metacritic’te puanlama 0 ile 100 arası yapılıyor ve belirlenen aralıklara göre film, en iyisi yeşil, en kötüsü kırmızı olmak üzere yeşil/sarı/kırmızı renk aralığına giriyor. 100-81 arası “evrensel beğeni” (yeşil renk); 80-61 arası “genellikle beğenilen” (yeşil renk); 60-40 arası “karışık veya ortalama” (sarı renk); 39-20 arası “genellikle beğenilmeyen” (kırmızı renk); 19-0 arası “yoğun beğenmeme” (kırmızı renk) kategorisine giriyor.

IMDB benzeri bir şekilde, sayfasında bulunulan filme benzer öneriler listesi de oluşturan Metacritic aslında çoğu yönüyle bahsettiğimiz ilk iki sitenin özelliklerini birleştiriyor. Rotten Tomatoes gibi hem kritiklerin hem de kullanıcıların yorumlarını okumak da mümkün ancak kullanıcı kitlesi çok daha az olduğu için site, fazla değerlendirme ve yorum içermiyor. Kullanıcıların site hakkında yakındıkları bazı konular ise yukarıda bahsedilen kategorilerin puan aralıklarına rahatça ulaşılamaması ve kategori aralıklarının çok geniş veya dar olduğunu düşünmeleri.

Göz Atılması Gereken Benzer Siteler

Roger Ebert

Pulitzer ödüllü Amerikan film kritiği Roger Ebert’in kurduğu site, yıllar içerisinde kendisinin Chicago Sun-Times için yazdığı film değerlendirmelerini içeriyor. Sitede aynı zamanda Ebert’in kendi seçtiği birkaç kritiğin daha yazılarına rastlanabiliyor. Bir filmin sayfasında sıfırdan dört yıldıza kadar kaç puan aldığı, yazılan değerlendirmenin tarihi ve filme dair kısa bilgiler de bulunuyor.

MRQE

Açılımı Movie Review Query Engine yani Film İnceleme Sorgu Motoru olan MRQE, filmlere dair değerlendirmeler, haberler ve röportajlar gibi içerikler sunuyor. Site, kullanıcılarına kritiklerin değerlendirmelerinden oluşturduğu MRQE skorunu gösteriyor ve aynı zamanda kritik yorumlarını popülaritelerine, kaynaklarına ve puanlamalarına göre sıralayarak gözden geçirme imkanı tanıyor.

Sinemalar.com

Filmin sayfasında fragman, özet ve oyuncu kadrosu gibi bilgilere kısaca yer veren sinemalar.com sitesinde kullanıcılar, dizi ve filmlere kolayca puan verip yorum yapabiliyorlar. Bu puanların ortalaması ise sayfanın başında kullanıcılara sunuluyor. Aynı zamanda bakılan filme benzer öneriler de sayfanın alt kısmında yer alıyor. Özellikle Türkçe yorum okumak ve Türk kullanıcıların film hakkında ne düşündüğünü görmek için güzel bir alternatif olabilir.

Herkesi aynı anda memnun etmek mümkün değil… Film değerlendirme siteleri de bunu başaramıyor maalesef, ancak bir film hakkında araştırma yaparken aradığımız sayfadan nasıl özellikler beklediğimizi göz önünde bulundurup ona göre bir site seçmek mümkün. İster kritik yorumları arıyor olalım ister beğendiğimiz bir filme benzer bir film arayışında olalım; her ihtiyacımıza hitap edecek bir değerlendirme sitesi var, önemli olan hangisini seçeceğimize karar vermek.