Etna Dağı, İtalya’nın Sicilya Adası’nda yer alan aktif bir yanardağ. Hatta Avrupa’nın en aktif yanardağı. Geçtiğimiz Ocak ayı dahil olmak üzere, Etna’da sık sık patlamalar meydana geliyor. Artık volkanik bir dağ adasında yaşamaya alışmış olan Sicilya halkı herhangi bir sıkıntı yaşamıyor ve patlamalara her daim hazırlıklı bulunuyor. Peki Etna hakkında bilmemiz gereken ne var?
Etna’nın Fiziksel Yapısı
Araştırmalara göre, Etna Neojen Dönem’den beri aktif bir volkan. 2,6 milyon yıldır aktif olması nedeniyle, birden fazla merkezi var. Şu anki yapısı, en az iki volkanik merkez aktifliğinden kaynaklanıyor. Ana merkezinden yanlara açılan çatlakları ve ek konik yapıları var. En yüksek noktası şu anda 3320 metre yükseklikte bulunuyor. Fakat her patlamayla birlikte bu yükseklik artabiliyor ya da azalabiliyor. Mesela 1865’te Etna, şu an olduğundan 52 metre daha yüksekmiş.
.jpg)
Etna'nın Ekolojik Yapısı
Dağın 3 ekolojik bölgesi bulunuyor. Bu bölgeler aşağıdan başlayarak yukarıya doğru birbiri üzerinde yer alıyor. Dağın eteklerinden başlayıp 915 metreye kadar olan bölgedeki toprak verimli. Bu bölgede bağlar, bostanlar, turunçgil ve zeytin bahçeleri bulunuyor. Yerleşim yerleri eteklerde oldukça fazla sayıda fakat, yükseklik arttıkça giderek seyrekleşiyor.
Orta bölgede dağ giderek dikleşiyor ve bitki örtüsü kestane, çam, meşe ve kayın ormanlarından oluşuyor. 1980 metre yükseklik ve üzerindeki bölge küller, kum ve kurumuş lav parçaları ile kaplı. Seyrek de olsa bazı çalı türlerine rastlanabiliyor. Zirveye yakın bölgelerde alp bitkileriyle, 2990 metre yükseklikteki buhar çıkış yerlerinin yakınlarında da alglerle karşılaşılabilir.
Geçmiş Patlamaları
MÖ 475 yılında dahi Etna’nın meşhur patlamalarından bahsedilmiş. MÖ 396’da gerçekleşen Katanya (Catania) Savaşı’nda, Kartaca askerleri Etna etrafından ilerlerken, patlamalar nedeniyle yenilgiye uğramışlar ve Katanya’ya ulaşamamışlar.
Seneler içerisinde çokça patlama kaydedilse de tarihe geçmiş en şiddetli patlaması 1669 yılında gerçekleşmiş. Etna’dan, 830 milyon metreküp lav çıkmış. Patlamalar 4 ay sürmüş, Monti ve Rossi isimli iki yeni baca oluşturmuş. Lavlar düzinelerce köyün yok olmasına neden olmuş. Katanya’ya kadar gelen lav akıntısı, işçiler tarafından şehrin önüne açılan hendek ile yön değiştirmek zorunda bırakılmış. Bu lav akıntısının yön değiştirilmesi girişimi, tarihte bir ilkmiş.
1852 yılında gerçekleşen patlama, Zafferana şehrini neredeyse imha etmiş. 1928 yılındaki patlama Etna’nın alt çevresindeki demiryolunu kesmiş ve Mascali köyünün üzerini tamamen kaplamış. 1983’te yaşanan patlama o kadar uzun sürmüş ki, yetkililer lav akışını dağıtmak için dinamit patlatmışlar.
Ocak 2021'de yaşanan patlama da 21. yüzyılda yaşanmış olan diğer patlamalar gibi, Stromboli patlamaları olarak nitelendiriliyor. Bu patlamalar, nispeten daha hafif geçiyor. Bu seviyede, yanardağ artan gaz püskürtmeleriyle birlikte periyodik ya da sürekli olarak parlak patlamalar gerçekleştiriyor.
Yunan Mitolojisi’nde Etna
Yunan efsanelerine göre Etna’da yaşanan patlamalar, dağın altında bulunan çeşitli mitolojik yaratıkların eseridir.
Bir efsaneye göre, dağın altında, değişimleriyle yeri sallayan dev bir yaratık bulunmaktadır. Bu yaratık Yunan Mitolojisindeki en ölümcül canlılardan biri olan Tifon’dur (Typhon). Efsaneye göre Tifon, Zeus’un kainattaki egemenliğini devirmeye çalışmış ve aralarında bir savaş başlatmış. Sonunda Tifon, Zeus’un yıldırımlarına yenik düşmüş ve Etna Dağı’nın altına gömülmüş.
(1).jpg)
Diğer bir efsaneye göre Hera ve Zeus’un oğlu Hephaistos, Etna Dağı’nda Zeus’a güçlü yıldırımlar hazırlamak için oldukça vakit geçiriyormuş. Tek gözlü dev yaratık olan Kiklop (Cyclopes) da ona yardım ediyormuş. Tifon ve Hephaistos tartışmaya başlamış ve sonucunda da Tifon’u Etna’nın altına gömmüş. Etna Dağı adını, bir nimf (Nymph), yani bir su perisi olan Hephaistos’un eşi Aetna’dan almış. Aslında Etna kelimesi Yunanca kökenli ve “Yanıyorum” anlamına geliyor.
Turistler için Etna Dağı
.jpg)
Sicilya’ya gelenler, Etna Yanardağı’nı ve onun oluşturduğu volkanik yapıları görmek için Etna Milli Parkı’nın içine girip gezebiliyorlar. Zeminin volkanik taşlardan oluşması sebebiyle Etna eteklerinde basit bir yürüyüş bile gezegen değiştirmişsiniz hissi veriyor.
Güney kraterinin yakınlarında bulunan Sapienza Refuge kayak alanı, en çok tercih edilen kış rotalarından biri. Buradaki merkez, kratere açık bir erişim sağlıyor ve yemek yerleri gibi birçok imkana sahip. Aynı zamanda Etna’daki 2 kayak otelinden biri de burada bulunuyor. Burada bulunan kayak pistleri 2011 ve 2017 Giro yarışlarında kullanılmış. Bir diğer otel ise kuzeyde bulunan ve daha küçük kayak pistlerine sahip olan Piano Provenza.
Yurtdışı kayak merkezlerimiz ile ilgili yazımıza buradan, Türkiye'de kayak merkezleri ile ilgili yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Kaynaklar
BENZER YAZILAR
Holi Festivali Nedir? Ne Zaman, Nerede Kutlanır? Tarihçesi ve Özellikleri
Dünyanın her yerinde kutlanan, Hinduizm'in en önemli geleneklerinden biri olan Holi'nin hikayesi ve festivalleri.
Haftanın Etkinlikleri 31 Ocak 2022
Arter'in online olarak düzenlediği sergi turlarından Fazıl Say konserine, Sıla Erkan’ın yönettiği oyundan Nazım Hikmet'in ölümünün 54. yıldönümü için Genco Erkal'ın yazdığı tiyatroya, haftanın etkinlik seçkisi.
