Türk Edebiyatı'nda başarılı olan kadın çeviri yazarlarımızın hayatları ve eserlerini inceledik.

Yazar: Yağmur Dalaklı - İstanbul- Kültür Üniversitesi

Çevirmen, okur için adeta anahtar gibidir, ona Dünya Edebiyatı'nın kapısını aralar. Tıpkı dünyanın her yerinde olduğu gibi bizim toplumumuzun kadınları da hayat içerisinde verdikleri mücadelenin yanında dilsel zekâları ve yetenekleri ile çeviri dünyasına da büyük ölçüde katkı sağlamışlardır.

Azra Erhat: Kimdir, Hayatı

4 Haziran 1915’te Şişli’de doğdu. İlk ve ortaöğrenimini Belçika’da tamamladı. 1939’da Ankara Üniversitesi’nin Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’ni bitirerek Klasik Filoloji Bölümünde asistan olarak görev aldı. 1946’da doçent unvanını aldı. 1948’de fakülteden arkadaşları aynı zamanda öğretim üyesi olan Pertev Naili Boratav, Behice Boran, Adnan Cemgil, Niyazi Berkes’le birlikte sol görüşlü oldukları gerekçesiyle üniversiteden uzaklaştırıldı. Yıl 1949'u geçip 1950’yi gösterdiğinde Yeni İstanbul ve Vatan gazetelerinde çalıştı. Sonrasında Uluslararası Çalışma Örgütünde (ILO) kütüphanecilik görevini üstlendi.

Yunan klasiklerinden yaptığı çevirilerle tanıdığımız Azra Erhat'ın ilk çevirileri Tercüme dergisinde yayınlandı. A. Kadir'le birlikte Homeros'un İlyada destanından yaptığı çevirinin ilk cildi 1959'da Habib Törehan Bilim Ödülü'nü, üçüncü cildi ise 1961'de Türk Dil Kurumu Çeviri Ödülü'nü aldı.

Kültür tarihi üzerine yorumunu, bir grup aydın arkadaşıyla birlikte başlattığı "Mavi Yolculuk”larla bunlardan Mavi Anadolu (1960) ve Mavi Yolculuk (1962) adıyla yayımladığı gezi yazılarıyla okuyucusuyla buluşturdu.

İlyada'nın tam çevirisi 1967'de, Odysseia 1970'te yayımlandı. Sabahattin Eyüboğlu'yla birlikte çevirdiği Hesiodos'un Theogania’sı ve İşler ve Günler adlı eserleriyle Hesiodos üzerine araştırma, 1977'de Hesiodos Eseri ve Kaynakları adıyla yayımlandı. Sophokles, Aristophanes gibi yazarların eserlerini Türk diline kazandırdı.

Yeni Ufuklar dergisinin öncü yazarlarından olan Erhat, bu dergi çevresinde gelişen Hümanist anlayışında önde gelen isimleri arasındadır. Batılı uygarlıkların tarihini ve Anadolu kültürlerini bir bütün olarak gören Halikarnas Balıkçısı ile ortak düşünceleri taşır.

Denemelerinin bir kısmını İşte İnsan-Ecce Homo (1969) ile Sevgi Yönetimi (1978) adlı eserlerinde topladı. Kendi alanının önemli kaynak kitaplarından biri olan Mitoloji Sözlüğü'nü (1972), Mektuplarla Halikarnas Balıkçısı (1976) ve Troya Masalları (1981) adlı çocuk kitabı takip etti. 1983'te adına, Yazko Çeviri Dergisi tarafından çeviri ödülü ithaf edildi. Azra Erhat, kansere yakalandı. Londra'da tedavi gördü, ama sonuçsuz kaldı. 6 Eylül 1982'de İstanbul’da öldü.

Azra Erhat'ın Çevirileri:

Sevin Okyay Kimdir? Yaşamı:

1942 yılının Kasım ayında doğdu. Arnavutköy Amerikan Kız Koleji'nden mezun olan Okyay 1964 yılından beri çeviri, 1975’ten beri gazetecilik, 1984 yılından beri de sinema eleştirmenliği yapıyor. İlk film eleştirisini, 1984 İstanbul Film Festivali’nde Fellini'nin ve Gemi Gidiyor isimli filmi üzerine yaptı.

Ülkemizin ilk kadın sinema eleştirmeni Sevin Okyay, Uçan Süpürge Uluslararası Kadın Filmleri Festivali tarafından "sinema üzerine yazan,bu alanda pek çok kadın yazara da öncülük eden içten kalemiyle sinema yazarlığına yeni bir soluk getiren yazar olarak" adından söz ettirir.

Muhabirlikle başladığı mesleği gazeteciliği köşe yazarı olarak sürdüren Okyay, ayrıca gündelik hayat kültürü üzerine denemeler de yazmaktadır. Birçok gazete ve dergide yazan yazarımız halen Milliyet Sanat ve Peyniraltı Edebiyatı dergilerinde yazmaktadır.

Bunların yanı sıra, İstanbul Şehir Tiyatroları'nda Hamlet 2001 adlı oyununun dramaturgluğunu ve çevirmenliğini, Pınar Selek için sahnelenen Masal Pınarı / Devlet İnsanı Sadece Canını Alarak Öldürmez adlı oyunun dramaturgluğunu yaptı. Bernarda Alba'nın Evi, Üç Kişilik Gezegen, Eski Günler dışında Kenan Işık için Othello - Arabın İntikamı oyunlarını çevirerek Türk tiyatrosuna kazandırdı.

Harry Potter kitaplarının çoğunu Türkçeye çevirdi. Çeviriye İkinci kitap Sırlar Odası'yla başladı. Üçüncü kitaptan yedinci kitaba kadar çevirmenliği oğlu Kutlukhan Kutlu ile birlikte yaptı. Ayrıca Sevin Okyay'a çeviri dünyasına katkılarından dolayı Çeviri Derneği, 2014 Onur Ödülü’nü kendisine takdim etti.

Sevin Okyay’ın Çevirileri:

Şadan Karadeniz Kimdir? Hayatı

1931 de Trabzon'da doğdu. Ankara Üniversitesi’nin Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'ne bağlı İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi. Daha sonra BBC Türkçe Yayınlar bölümü, TRT'de program uzmanlığı ve Türk Tarih Kurumu'nda uzman çevirmenlik yaptı.

Adını, Umberto Eco'dan alan Gülün Adı ve Foucault Sarkacı kitaplarının çevirileriyle duyurdu. Çeviri faaliyetleri dışında telif eserlere yöneldi. 1998'de Uçan Kaçan Sözcüklerin Ardında: Bir Çevirmenin Güncesi adlı kitabı, 1999'de Gelgitler adlı "Novella"sı basıldı Yazıları Kitaplık gibi dergilerde yayımlandı.Şadan Karadeniz 2016 yılında 84. kez düzenlenen Dil Bayramı Onur Ödülleri'nde onur ödülü almıştır

Şadan Karadeniz’in Çevirileri

Roza Hakmen Kimdir? Hayatı

1956 İzmir doğumludur. 1974'te önce İzmir de Amerikan Kız Koleji'ni, sonra 1979'da Ankara'ya giderek Orta Doğu Teknik Üniversitesi Ekonomi Bölümü'nü bitirdi. Ağırlıklı olarak Kayıp Zamanın İzinde ve Don Kişot serisini Türkçeye çevirmesiyle adını duyurdu. Bu iki çeviri Notos Kitap'a göre Türkçede yapılmış en önemli 100 çeviri değerlendirmesinde ilk ikide gösterilir. Her iki eserin de daha önce bir kısmı çeşitli çevirmenler tarafından çevrilmişken Roza Hakmen tamamını çevirdi. 2015'te Çeviri Derneği Onur Ödülü'nün sahibi oldu.

Roza Hakmen’in Çevirileri

Mine Yazıcı Kimdir?Hayatı

1956 yılında İstanbul’da doğdu. 1978 yılında İstanbul Üniversitesi’ne bağlı İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu. 1978’den 1999 yılına kadar İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Bölümü'nün İngilizce öğrencilerinin öğretim görevlisi olarak ders programlarının hazırlanmasında ve sınav hazırlık aşamasında görev aldı. Bunun yanı sıra elektronik, işletme, hukuk gibi çeşitli fakültelerin dil ve çeviri derslerinde yine sınav hazırlık aşamasında yoğun olarak görev aldı.

1996 yılında Almanca çeviri bölümünün ikinci dil eğitimi derslerinde görevini sürdürdü. 1998 yılında kısa bir süre İstanbul Üniversitesi kütüphanesinde bilimsel dergilerdeki makaleleri çevirdi. 1999 yılında İngilizce Mütercim Tercümanlık Anabilim dalında öğretim görevlisi olarak başladığı mesleğine hali hazırda Anabilim dalı başkanı olarak devam etmektedir.

2003 yılında Doktor, 2005 yılında Yardımcı Doçent ve 2006 yılında da Doçent unvanını alan MineYazıcı, ülkemizde çeviribilim alanının tanınmasında önemli bir rol oynamıştır.