Ülkü Dergisi
Cumhuriyetin ilanı ile her alanda yeniliğe ve değişime tabi tutulan Türkiye Cumhuriyeti’nde, Mustafa Kemal Atatürk’ün inkılapları ve çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşma hedefleri doğrultusunda eğitim çalışmalarına büyük önem verildi. Erken Cumhuriyet Dönemi’nde halkın yeni devlet yapısını anlaması ve buna uyum sağlaması için yürütülen eğitim faaliyetlerinin çoğunluğu ise Halkevleri'nin sorumluluğundaydı.
1932 yılında Cumhuriyet Halk Fırkası aracılığıyla açılan Halkevleri, Türkiye’yi kültür ve eğitim anlamında kalkındırmak, okuma yazma oranını artırmak ve Cumhuriyet olgusunun toplum tarafından benimsenmesini sağlamak gibi amaçlara sahipti. Daha sonra çalışmalarının devamlılığını oluşturmak, kendi denetimini sağlamak ve basın yayın organlarının gücünü kullanmak için süreli yayınlarla çalışmalarını destekledi. Ülkü dergisi de ilk kez Şubat 1933 tarihinde, Ankara Halkevi bünyesinde çıkarıldı.
Ülkü dergisi, Halkevleri tarafından belirlenen çizgide yayın yapması, Halkevleri tarafından çıkarılan diğer dergileri eleştirmesi, uyarması ve teşvik etmesi nedeniyle bir merkez yayın organı olarak ortaya çıktı. Dergide dönemin en tanınmış fikir ve sanat insanlarının yazıları yayınlandı. Ülkü’de genel olarak işlenen konular; dil, köy hayatı, inkılaplar, felsefe, tarih, edebiyat ve sosyolojiydi. Bunların yanında müzik ile ilgili yazılar da dergide yerini aldı ve dönemin müzik politikaları da dergi aracılığıyla okura yansıtıldı.
Ülkü Halkevleri Mecmuası 3. Sayı, Nisan 1933.
Ülkü Dergisinin Amacı
Derginin amacı, yeni bir ülkü oluşturmak, düşünce, duygu ve hareket birliği sağlamak, inkılapları ve Cumhuriyet ideolojisini yayarak halkı bu konularda eğitmekti. Yazarların yabancı kelime kullanımını azaltılmaları konusu titizlikle takip ediliyordu. Dolayısıyla Ülkü’de bir hedef olarak anlatılmasa da dilde sadeleşmeyi sağlamak düşüncesi amaçları arasındaydı. Buna yönelik olarak da 27. Sayısında Osmanlıca’dan Türkçe’ye Karşılıklar Klavuzu hediye edildi.
Ülkü’de, öncelikli olarak Halkevlerinin amacı ve kuruluş felsefesi ayrıntılı olarak anlatıldı. Halkevleri tarafından çıkarılan dergilerin içerisinde yayın hayatı en uzun süren dergiydi. Ülkü, tüm Halkevleri'ne dağıtıldı ve Halkevleri için bir rehber haline geldi. Aynı zamanda Halkevleri tarafından çıkarılan diğer dergileri denetleme görevini de üstlendi. Bu özellikleriyle dönemin önemli süreli yayınlarından biri haline geldi.
Ülkü Dergisinin Yayın Hayatı
Ülkü dergisi, Ankara Halkevi’nin aylık halkbilimi, edebiyat ve sanat dergisi olarak tanıtıldı. 1933 ve 1950 tarihleri arasında toplam 272 sayı olarak yayınlandı. Dergiye Ülkü ismi Mustafa Kemal Atatürk tarafından koyuldu. Üç seri halinde çıkan derginin üç farklı ismi vardı.
1933-1941 yılları arasında ilk serisi çıkan derginin ismi “Ülkü Halkevleri Mecmuası” şeklindeydi. Bu dönemde dergi, araştırma dergisi kimliğindeydi ve aylık olarak yayınlanıyordu. Öne çıkan yazarlar Fuat Köprülü, Hasan Âli Yücel, Şevket Aziz Kansu ve Recep Peker gibi isimlerdi. İlk başlarda Necip Ali Küçüka ve Nusret Kemal Köymen tarafından yayınlanan derginin yönetimini 41. sayıdan itibaren Mehmet Fuat Köprülü üstlendi ve seri 102. sayının ardından sona erdi.
Ülkü Milli Kültür Dergisi 74. Sayı, 1944.
İkinci serisi 1941-1946 yılları arasında “Ülkü Milli Kültür Dergisi” ismi ile çıkarıldı. Bu dönemde dergide Ahmet Hamdi Tanpınar, Memduh Şevket Esendal, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Cahit Sıtkı Tarancı ve Orhan Veli Kanık gibi şair ve yazarlar yer aldı. Dergi bu süreçte Ahmet Kutsi Tecer tarafından yönetildi ve araştırma kimliğinden sıyrılıp daha çok edebiyat ve folklor alanına yöneldi. İkinci serinin biçimi ve boyutu değiştirildi. On beş günde bir yayınlanmaya başladı ve 126. sayıyla sonlandı.
Son seri ise 1947-1950 yıllarında yayınlandı ve ismi “Ülkü Halkevleri ve Halkodaları Dergisi” şeklindeydi. Bu dönemde Nurullah Ataç, Ferruh Arsunar ve Şakir Ülkütaşır gibi yeni yazarlar dergiye katıldı. Derginin yönetim kadrosu tekrar değişerek Hasan Tahsin Banguoğlu ve Mehmet Tuğrul idaresinde yayınlanmaya başladı. Ülkü, ikinci serideki edebiyat çizgisini pek değiştirmedi ve son seri de ilk seri gibi aylık olarak çıkarıldı ve 44. sayının ardından 1950 yılında derginin yayınına son verildi.
Kaynaklar:
Erol, T, Akgül, S. (2019). ÜLKÜ MECMUASI (1933-1950) MÜZİK YAZILARI BİBLİYOGRAFİSİ. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 5 (2), 1-18. DOI: 10.22252/ijca.631593
BENZER YAZILAR
Altered Book: Kitaplara İşlenen Sanat
Özellikleri ve önde gelen sanatçılarıyla “Altered Book” nedir?
Eşitliğin Felsefi Temelleri
"Kalibre" yazı serimizin ikinci bölümünde, insanların eşitliği, eşitsizliği ve eşit olma çabasına dair felsefi bir yaklaşımda bulunuyoruz.
