İnsanlığın temel sorunu olan yemek yeme alışkanlığı üzerinde derin bir problem yaratan Fast Food ve ona karşı doğmuş Slow Food devrimini, aralarındaki ayrımı bu yazıda inceledik.

Yazar: Duhan Kılıç -

Slow Food Nedir?

Slow Food akımı 1986 yılında İtalya Roma’da Mc Donald’s açılmasıyla birlikte, Carlo Petrini ve 62 arkadaşı sayesinde kurulmuştur.

Slow Food Neden Salyangoz?

Kendilerine bir sembol olarak Salyongoz’u seçmişlerdir, çünkü; salyongoz hayatın akışında sürekli ağır ağır hareketleriyle ilerleyerek insanoğlunun yaşamını temsil etmektedir.

Slow Food (Yavaş Gıda) Hareketi

Bu akımın amacı Fast Food ve hızlı yaşama karşı bir başkaldırının yanı sırasında yerel besinlerinin kayboluşunu, insanların yedikleri hakkında bilgi sahibi olması ve yaptıkları yemek tercihlerinin dünyaya ne gibi zarar, fayda sağladığını bilmeleri için kurulmuştur.

Slow Food hareketi gastronomi ve ekolojik bir dengeyi sağlamak için kurulmuş olsa da dünya üzerinde sadece yemeğin tabakta duruşunu önemsemeyip indirgenebilirlik düzeyinin sınırını aşarak yerel üreticiye destek olmuş, biyoçeşitliliği korumuş ve asıl önemli olansa yemeğe sadece yemek gibi bakmayıp bir değer biçmiştir.

İnsanlar tarafından büyük bir ilgi toplayan Slow Food dünya üzerinde birçok kuruluş destek sağlamıştır ve yeni konferanslar, etkinlikler yapılmaktadır. Mesela her yıl İtalya’da Slow Food Kongresi düzenlenmektedir ve yoğun bir ilgi ile karşılanmaktadır.

slow food nedir

Slow Food’un insanlara ne gibi avantajlar kazandırdığına bakacak olursak şöyledir;

-Yerel ürünlere hakim bir bakış açısı

-Kültürel yemeklere sahip olmak,

-Biyoçeşitlik ve doğaya değer vermek,

-Çiftçiye ve işçiye yaptıkları işlerde saygı duymak,

-Sağlıklı besinler tüketmek,

-Yaşam kalitesini artıracak besinlerin bilinmesi,

-Tüketmenin yanında üretiminde yarar sağlamak gibi faktörler insanlığa yarar sağlamaktadır.

Slow Food’un Türkiye’de Yarattığı Etkiler Nelerdir?

Anadolu coğrafyası bakımından çokça zengin olan Türkiye gibi bir bölgenin ham madde açısından zengin, kültürel ve tarihsel özelliği bulunan ülkenin Slow Food’un ülkede bilinmesiyle birlikte birçok farklıklar yaşanmaktadır.

İzmir’in Germiyan köyünde ilk kez bu harekete destek verilip birkaç karar alınmıştır. Bu kararlarda "iyi-temiz-adil" bir ortam sağlanmak başlıca görevlerden bir tanesidir.

Yukarıda denildiği gibi Germiyan köyü Türkiye’nin ilk Slow Food köyüdür. Bu köyde alınan birkaç kurallara bakacak olursak, katkı maddesiz yemekler üretmek ve geleneksel gıdaya sahip çıkmak için köy sakinleri seferber olmuş durumda. Yapılan ekmekler doğal olan ekşi mayadan yapılmaya başlanmış. Sebzeler kendi mevsimlerinde ekilmeye ve biçilmeye başlanılmıştır. Ayrıca bu köyde her yıl düzenlenen ot ve geleneksel yemek festivali var, isterseniz ziyaret edebilirsiniz.

slow food izmir

Fast Food Nedir?

Fast Food isminin anlamı TDK’de "hızlı yemek yeme" anlamına gelmektedir. Bu yeme biçiminde insanların gelip yedikleri veya alıp yürüyerek ya da evlerinde tüketebildikleri yiyeceklerdir.

Bu akımda insanların işlerinde çok vakit geçirmesi, kadınların birinci dünya savaşından sonra iş hayatına atılımları gibi faktörler evde yemek yemenin ve yapmanın avantajlarını azaltmıştır. Bu durumda hızlı bir şeyler atıştırmak insanların en çok istediği ve arzu ettiği şeylerdir.

Dünya’da ilk kurulan Fast Food işletmesi Mc Donalds olarak bilinse de aslında öyle değildir. A&W Adında bir işletme 1.Dünya Savaşı'nda savaşan askerlerinde bulunduğu bir eğlencede bu açtığı işletmeyi tanıtmaya karar verdi. Menüsünde burger, sosli sandviç, peynirli sandviç gibi ürünler vardı. İsminin açılımı ise Allen ve Wright, soyadlarının ilk harflerini koymuşlardır.

Mc Donald ise 1948 yılında Kaliforniya'da kuruldu. İlk amacı geleneksel bir araçla birlikte servis yapmaktı. Ardından geleneksel yiyecek dağıtımını bırakıp restoranlı servis yöntemine geçmişler. Mc Donalds kuran Mac ve Dick kardeşler milkshake için Ray Krock adından bir adamla tanışmışlar. Bu tanışmanın ardından Ray Mc Donald’s hayran kalmış ve bayilik teklifi etmiştir. 1959 yılında Mc Donald’s’ın başarısı olan 100. restoran açılmış ve bir yılda bu rekor kırılmıştır. Ray 1961 yılında 2,7 milyon dolara Mc Donald’s işletmesini Mc kardeşlerden satın almış ve hızla dünyanın en çok tüketilen yiyeceğini dünyaya sunulmuştur.

Fast Food’un Türkiye Üzerinde Yarattığı Etki Nelerdir?

fast food nedir

Dünyada olduğu gibi Türkiye’de öğlen veya akşam yemeklerinde aperatif, uğraş gerektirmeyen yemeklere ilgisi artmıştır.

Bu yemeklerin insanlar tarafından tercih edilmesinin sebeplerinden birkaçı şöyledir;

-Zamanın kısıtlı olması,

-İnsanların köyden kente göçmesi,

-Kadınların iş hayatlarına atılımları,

-Yerel yiyeceklere önemin azalmasıdır.

Bunun sonucunda obezitede artış yaşanmış, geleneksel yöntemler, etnik ve geleneksel restoranlar unutulmuştur.

Sağlık açısında Fast food ilk başta üniversite öğrencilerinde tüketimin çokça görüldüğü beslenmedir. Öğrencilerin uygun bir fiyat ve hızlı olması onlar için önemlidir. Ancak ileriki yıllara bakıldığında ülkelerde, 40 yaş üstü bireylerde fast food ürünlerinin gittikçe azaldığı görülmektedir.

Slow Food ve Fast Food Arasındaki Farklar

Slow Food insanlığın sağlıklı bir beslenme biçimiyle dünyaya sahip çıkmalarına örnek olurken, Fast Food ise insanların hızlı yemek yemesini ama sağlığını hiç de önemsemediği yeme biçimini savunmaktadır. Fast Food yerel ve etnik yemeklere bakmak degilde yenilikçi bir bakış açısıyla müşterilere yeni ürünler sunmaktır. Ters bir bakış açısıyla bu olaya farklı bakan slow food yöneticileri ve insanları geleneksel yemek yapma sanatına uyulmasını, hızlı yerine yavaş bir iş yapmanın, o işten hem zevk hem de bir öğrenim kazanılmasını istemiştir.

fast food slow food

Slow Food sağlıklı besinlere değer vererek insanlara bir meyveye ne değerde saygı gösterilmesi gerektiğini anlatmayı amaçlarken Fast Food sağlık açısından bakmayıp insanlara belirli dakika içinde yemeğin sunulmasını amaçlamıştır.

Ekolojik bir dengede yiyeceklere sahip çıkmayı hedefleyen ve her yıl düzenlenen festivallerle insanların ilgi odağı olan Slow Food, yiyeceklere birçok açıdan farklı bakmayı göstermiştir. Fast Food ise sadece hızlı bir yiyecek sisteminde gelişimiyle sadece insanlara yarar sağladığı düşüncesiyle dünya sisteminde kalmıştır aslında öyle değildir.

Ayrıca Slow Food hareketinde ilk başlarda İtalya’da üzümlerin yapıları, hangi toprakta yetiştikleri ve hangi ay, mevsim ekilmesi gerektiği gibi faktörlere bakılıp üzüm yetiştiriciliğine başlanılmış ve üzümleri kullanarak şarap üretimine geçilip belirli şarapları kendi hazırladıkları Dünya Şarap Listesi'ne eklemişlerdir.

Özetle;

Slow Food devrimi insanlara ve dünyamıza birkaç farklı açıdan besinlere, kültürümüze ve coğrafyamıza bakmamıza örnek bir kuruluş ve beslenme biçimi olmuşken, Fast Food devriminin ise insanlığa yarar sağlar gibi gözükse de aksine sağlığımıza birçok zararı olduğu son zamanlarda insanlığımız tarafından görülmeye başlanmıştır.

Dünyanın neresine giderseniz gidin artık Slow Food devriminin izlerini görmekteyiz. Artık dünyamıza bakış açımız ve algımız Slow Food devrimi ile birazda olsa değişmiştir.