Ultimate Frizbi Nedir?
Ultimate Frizbi (Ultimate Frisbee), ülkemizde henüz çok bilinmeyen bir takım sporu. 100 metreye 37 metre genişliğindeki sahada, 7’ye 7 şeklinde iki takımla oynanıyor. Oyun 175 gram ağırlığında ve 27 cm çapında olan bir disk üzerine kurulu. Kadın takımları ve erkek takımları olabildiği gibi karma takımlar da var. Türkiye'de sadece karma takımlar bulunuyor.
Ultimate Frizbi Nasıl Oynanır?
Sahanın iki ucunda sayı bölgesi verilen alanlar bulunuyor. Amaç, hücum takımın diski paslaşarak sayı alanında yakalaması. Fakat disk elinde olan kişi, adım alamaz ve bir pivot ayağı diski elinden çıkarana kadar yerde bulunur. Savunma takım ise, diski yakalamaya ya da yere düşürmeye çalışır. Eğer disk yere düşerse, saha dışına çıkarsa ya da bir savunma takım oyuncusu diski yakalarsa, savunma olan takım hücum takımı oluyor. Sayı olması durumunda sınırsız sayıda oyuncu değişikliği yapılabiliyor.
Oyunun Ruhu Nedir?
Ultimate Frizbi’yi özel kılan şey ise, Oyunun Ruhu (Spirit of the Game) felsefesi. Bütün oyuncular güncel Ultimate Frizbi kurallarını bilmekle ve uygulamakla sorumlular. Ultimate, hakemsiz oynanan temassız bir spor olduğu için, her oyuncu, tarafsızlığa dayanan Oyunun Ruhu prensiplerini benimsemeli.
Maç sırasında bütün kurallara sadık kalan oyuncular arasında bir anlaşmazlık yaşanırsa, o anda olabildiğince çabuk çözülmeye çalışılıyor. Eğer anlaşmaya varılamazsa, disk hemen önceki yerine geri dönüyor ve maç devam ediyor. Her maç sonunda takımlar maçta yaşananları açıkça ve saygılı bir şekilde tartışıyor, uzmanlaşmaya varmaya çalışıyor ve birbirini kutluyor.
Turnuvalardaki maç sonlarında her takım karşı takımı; (1) kural bilgisi ve kullanımı, (2) faul ve temaslar, (3) tarafsızlık, (4) olumlu tavır ve öz denetim ve i(5) letişim kriterlerinde değerlendirir. Turnuvalarda, maç kazananı olduğu gibi, Oyunun Ruhu kazananı takım da seçiliyor. Oyunun Ruhu puanlamaları, camiada takımın bilinirliğini, imajını etkiliyor ve bazı turnuvalara katılım kriterlerinden biri olarak değerlendiriliyor.
Ultimate Frizbi Nasıl Ortaya Çıkmış?
Takımla oynanan uçan disk sporları önce, Frisbie Baking Company şirketinin teneke turta kalıpları ile oynanmaya başlamış. Bu oyunlar, 1940’lı yıllarda Amherst Koleji öğrencileri tarafından oluşturulmuş. 1965 yılında Jared Kass’ın da aralarında bulunduğu Amherst öğrencilerinden oluşan bir arkadaş grubu, çeşitli sporların karışımından, günümüz Ultimate Frizbi oyununa benzer bir spor oyunu geliştirmiş. Onlar, Wham-O şirketi tarafından çıkarılan “Master” isimli bir disk kullanmaya başlamışlar. Sonrasında Jared Kass ve Joel Silver bu sporu liseli öğrencilere öğretmeye başlamış.
Coulmbia Üniversitesi, Ultimate Frizbi'nin doğduğu yer olarak görülüyor. 1968 yılında Columbia Lisesi’nde ilk onaylanmış maç yapılmış. 1975’te, Yale Üniversitesi’nde ilk Ultimate turnuvası gerçekleştirilmiş. 1970’li yıllarda, bugün ülkemizde maç standartlarında diskler için tercih edilen disk markası Discraft kurulmuş ve onlar 1981’de 175 gram standardını başlatan diski çıkarmış. Amerika’da hızla yayılan spor, profesyonel seviyede atletler yetiştirmeye başlamış, Avrupa’ya da yayılmış.
1981’de aynı zamanda, Dünya Uçan Disk Federasyonu kurulmuş (WFDF: World Flying Disc Federation). 2015’te WFDF, Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından tam tanınırlık onayı almış. Bu onayın, sporun Olimpik Oyun haline gelmesi yönünde bir gelişme olduğu düşünülüyor.
Türkiye’de Ultimate
Bu spor, Türkiye’de ilk 2007 yılında oynanmaya başlamış. Yabancı oyuncuların bulunduğu amatör bir ekip 2007'de kendi arasında oynamaya başlamış. Zamanla bu ekip Türk Kası adını verdikleri ilk Türk frizbi takımını oluşturmuş. Türk Kası, 2007-2008 yılları arasında çeşitli Avrupa turnuvalarına katılmış.
Ardından, 2008 yılında Bilkent Üniversitesi’nde ayrı bir takım kurulmuş ve onları Cadde Bostan Olympics (CBO) isimli, Türk Kası takımının antrenörü Ken Jacobs’ın emeğiyle kurulan bir İstanbul takımı takip etmiş. Sonrasında Ultimate takımları birbiri ardına açılmaya devam etmiş.
Artık ülkemizde Steamhuck, Oldschool, Frostbite ve Fethiye Flamingos gibi başka kulüp takımları olduğu gibi ODTÜ, İTÜ, Boğaziçi, Koç, Sabancı, Bilgi gibi bir çok üniversitede de okul takımları bulunuyor. Sporu erken tadan Bornova Anadolu Lisesi’nin Baltimate takımı gibi, bazı lise takımları da bulunuyor.
Türkiye’de ilk turnuva, Ankara’daki Bilkent Üniversitesi’nde gerçekleştirilmiş. Bilkent Turnuvası zamanla gelenekselleşmiş ve günümüzde hala düzenleniyor.
2011 yılında, takım temsilcilerinin bir araya gelmesiyle, Oyunun Ruhu Derneği (ORD) oluşturulmuş. Bu dernek, sporun gelişmesine yardımcı olmak ve Ultimate camiasını birleştirmek için kurulmuş. Şimdi de ORD; turnuvalar, eğitimler ve sporu yaymak adına çalışmalar yapıyor. Pandemi nedeniyle sezonla birlikte bütün turnuvalar iptal edilmiş durumda. Ülkemizde normal sezonda, üniversite turnuvalarının yanında bireysel katılınan (hat) turnuvalar, plaj turnuvaları ve ligler düzenleniyor.
Türkiye’de sporu takip etmek için ORD’nin kendi sayfasını inceleyebilir, SpiritAkademi blog sayfası üzerinden güncel camiadan haberdar olabilir ve Ultimate camiasını Facebook üzerinden takip edebilirsiniz.
Kaynaklar:
http://www.oyununruhudernegi.org.tr/turkiyede-ultimate/
https://wfdf.sport/history/history-of-ultimate/
https://www.nhregister.com/news/article/Dan-Haar-Flying-Frisbies-bring-pride-to-state-12289004.php
https://genclikspor.ibb.istanbul/wp-content/uploads/2017/10/1A2A0581.jpg
https://ultiworld.com/2015/08/18/tuesday-tips-how-to-lay-out/
BENZER YAZILAR
Meyve Oyma Sanatı ve En Güzel Örnekleri
Meyve oyma sanatı Tayland'a özgü bir görsel sanat türü. Japon sanatçı Takehiro Kishimoto da bu sanatın en güzel örneklerini üretiyor.
Serge Spitzer’in Altın Halısı
Çağdaş Sanat'ın önemli ismi ve enstalasyon sanatçısı Serge Spitzer'in yaşamı ve Altın Halı adlı çalışması.
